Özgüven nedir diye sorduğunuzda her psikologdan farklı yanıtlar alabilirsiniz. Ancak ben psikologlardan farklı olarak daha kavramsal bir açıklama yapacağım.
Özgüven bir itibar türüdür bana sorarsanız. 2 türlü itibar vardır.
- İnsanın diğer insanlara duyduğu itibar
- İnsanın kendine duyduğu itibar
Bu tanımlamayla özgüveni “içsel itibar” olarak tanımlıyorum. İnsanlar, sözüne ve davranışlarına itibar ettiği kişilere saygı duyma eğilimindedir. Özgüvenli insan kendine itibar ettiğinden dolayı aynı zamanda kendine saygı duymaktadır. Bu bakımdan özgüvenli kişilerin aynı zamanda özsaygısı yüksek kişiler olduğunu ve özgüven ile özsaygı kavramlarının kardeş olduğunu söyleyebiliriz.
İtibar edilen şeyler, doğru olduğuna inanılan şeylerdir. Özgüvenli insan bir işe girerken bu işi yapmak için “doğru insan olduğuna veya olacağına” inanan insandır. Özgüvenli insan hayatta kendi yeterliliğine inanan insandır. Yeterlilik inancına sahip olan insan karşılaştığı olay, durumlarda ve ilgilendiği işlerde kendini yeterli hissetmektedir. Özgüvenli kişi, yeterli olduğunu hissettiğinden dolayı kendine güvenmektedir.
Özgüvenli kişilik özellikleri
- düşüncelerinin mantıklı ve değerli olduğuna inanır
- sözlerinin doğruluğuna inanır
- yaptığı işlerde başarılı olacağına ve sonuç ne olursa olsun elde edeceklerinden tecrübe olarak yararlanacağına inanır
Düşünce tarzı özgüvenli kişiliklerde işlevsellik yönüyle öne çıkmaktadır. Özgüvenli kişilikler karşılaştığı olumsuzluklarda her şeyin kendilerinin kontrolünde olmadığını bilir ve olumsuzluklardan dolayı yılgınlık göstermezler. Bu durumdan anlaşılacağı üzere özgüven bir liderlik özelliğidir.
Tarihte başarılı hiçbir lider yoktur ki özgüvenli olmasın.
Özgüven ve Başarı
Özgüven ve başarının ilişkisi oldukça sıkıdır. Hayatta herhangi bir işte veya çalışmada elde edilmek istenen şey başarıdır. Ancak başarıya giden yol dümdüz değildir. Başarıya giden yol tıpkı borsa grafikleri gibi inişli çıkışlıdır.
Bu inişli çıkışlı durum başarının doğasında olan bir gerçektir. Çünkü “başarmak” ifadesi ulaşılmak istenen bir sonuç olduğunu göstermektedir. Ulaşılmak istenen sonuç için ödenmesi gereken bedeller bulunmaktadır.
- Çaba
- Çalışma
- Zaman
Bu gerçek, başarı için bir “zorluğa” katlanılması gerektiğini ifade etmektedir. Dolayısıyla başarı kendiliğinden olacak değildir… Peki başarıya giden yolda zorlukların nasıl aşılacağını belirleyen şey nedir?
Başarı/Zaman
Özgüven, başarıya giden yolun ne kadar sürede aşılacağını belirleyen önemli bir kişilik özelliğidir. Bunun nedeni şudur;
Başarıya giden yolda geçen zamanın miktarı yokuşların çıkıldığı süreye bağlıdır.
Zira yokuş aşağı inmek için bir şey yapmaya gerek yoktur. Yerçekimi gereğini yapmaktadır. Ancak yokuş tırmanmak söz konusu olduğunda kişinin çaba sarf etmesi gerekmektedir. Dolayısıyla başarıya giden yolda yokuşlar ne kadar hızlı ve sorunsuz aşılırsa yol o kadar kısa sürede tamamlanacaktır.
Özgüven ve Beklenti
Özgüvenin ne olduğunu ve özgüvenli insanın düşünce sistematiğini anlamak için biraz da özgüvenin yokluğunda neler olduğuna bakmak gerekir. Çünkü;
Yokluğu hissedilmeyen şeyin varlığı anlaşılamaz.
Özgüvenli insan ile özgüvensiz insanın başarı yolundaki gündemi arasında oldukça büyük farklar bulunmaktadır. Bu farklar aslında özgüvenin nası bir düşünce sistematiğini ürünü olduğunu göstermektedir.
Özgüven kavramıyla ifade edilen şey aslında bir düşünce sistematiğidir. Düşünce sistematiği, kişinin karşılaştığı olay ve durumları yorumlama şeklidir. Aşağıdaki tabloda özgüvenli kişiliğin ve özgüvensiz kişiliğin aynı olay ve durumları yorumlamalarında ne gibi farklılıklar bulunduğunu görebilirsiniz.
| Olay/Durum | Özgüvenli Kişiliğin Yorumu | Özgüvensiz Kişiliğin Yorumu |
| Başarıya giden yolun uzun ve zor olması | Başarıya giden yolun uzun ve zor olması gayet normal. Çünkü başarı zoru aşmaktır. | Başarıya giden yolun bu kadar zor olmasını beklemiyordum. Sanırım bu yolu tamamlayamayacağım. |
| İlk denemede başarısız olması | İlk denememde başarısız olmamın nedeni bu yolda nasıl başarılı olacağıma dair bilgimin olmamasıydı. İlk denemem sayesinde artık tecrübe ve bilgi sahibiyim. Bu sayede 2. denemede daha iyi bir performans gösterebilirim. | Zaten yapamayacağımı ve başarısız olacağımı tahmin etmiştim. Bu yol bana göre değil. Artık bu yolun çok saçma olduğunu düşünmeye başladım. |
| Başarıya ulaştığında | Gösterdiğim çabalar ve harcadığım zaman sonucunda hedeflediğim başarıya ulaştım. | Artık ne olsa başarırım. Bu yolu aştım ya artık hiçbir yol beni durduramaz. |
Yorumlar arasındaki farklılık aslında kişilerin beklentilerinin farklı olmasından kaynaklanmaktadır.
| Olay/Durum | Özgüvenli Kişiliğin Beklentileri | Özgüvensiz Kişiliğin Beklentileri |
| Başarıya giden yol | Uzun ve zor olabilir. | Başarılması için kolay olmalıdır. |
| İlk deneme | Bilgi ve tecrübemiz en az olduğu denemem olacağı için başarısız olabilirim ve bu gayet normal. | Eğer ilk denememde başaramazsam bir daha asla başaramam. |
| Başarıya ulaştığında | Başarıya ulaştığımda başka konularda bunu tecrübe olarak kullanabilir ve başarılı olabilirim. | Eğer bir kere başarırsam artık kesin hepsini başarırım. |
Özgüvenli ve özgüvensiz kişiliklerin beklentilerine bakıldığında özgüvenli kişiliğin düşünce tarzı daha kolay anlaşılmaktadır. Özgüven nedir? sorusuna farklı bir bakış açısıyla yanıt vermeye çalıştık. Özgüvenin ne olduğunu kavradıktan sonra “Özgüven kazanma yolları” hakkında bilgi edinmek amacıyla Bilişsel Davranışçı Terapi(BDT) ile ilgili yazımızı okuyabilirsiniz. Böylece “Özgüven nasıl artılır?” sorusuna yanıt bulabilirsiniz.
